Gorlickie
Powiat gorlicki jest bogaty w różnorodność, zarówno kulturową, jak i historyczną. To tutaj 2 maja 1915 roku rozegrała się jedna z największych bitew I wojny światowej, to tutaj znajdują się różne kościoły i związki wyznaniowe, to tutaj jest mnóstwo cmentarzy wojskowych, tu żyją Łemkowie, tu odbywa się łemkowska Watra, tu znajduje się ohel cadyka, tu jest Zagroda Maziarska, to tutaj przenikają się różnorakie kultury. Choć dominują wyznawcy religii rzymskokatolickiej, na naszym terenie łatwo dostrzec wpływy innych religii.
Przy ulicy Stróżowskiej znajdziemy Salę Królestwa Świadków Jehowy, przy ulicy Bieckiej Zbór Syloe Kościoła Zielonoświątkowego, przy ulicy św. Maksyma cerkiew prawosławną pw. Świętej Trójcy, przy ulicy 11 Listopada cerkiew grekokatolicką pw. Przemienienia Pańskiego. Nie inaczej jest w innych miejscowościach leżących w pobliżu Gorlic. W wielu wsiach obok kościołów rzymskokatolickich współistnieją cerkiewki.
Na terenie miasta znajduje się wiele pożydowskich kamieniczek z balustradami balkonowymi zdobionymi gwiazdami Dawida. Można spotkać tu mykwę, czyli dawną łaźnię żydowską, a na peryferiach znajduje się cmentarz żydowski z macewami, czyli grobami żydowskimi, a także z ohelem, czyli grobowcem cadyka Barucha Halberstama. Zarówno w Gorlicach, jak i w nieodległym Bieczu były synagogi. Gorlicka została zburzona, a biecka przekształcona na Bibliotekę Miejską.
Leżące nieopodal Gorlic wioski takie jak Bartne, Bodaki, Uście Gorlickie są prawdziwym zagłębiem łemkowszczyzny. Bywa, że w takich miejscowościach żyje więcej Łemków niż wyznawców religii rzymskokatolickiej. Nic więc dziwnego, że w Gorlicach przy ulicy Jagiełły działa Zjednoczenie Łemków, przy ulicy Sienkiewicza ośrodek kultury Ruska Bursa, przy Dworzysku znajduje się Centrum Kultury im. Bohdana Ihora Antonycza (pochodzącego z nieodległej Nowicy). Stowarzyszenia te mają na celu wspierać Łemków w ich przynależności narodowej, a także w podtrzymywaniu tradycji. Ich celem jest także utrzymywanie dobrych stosunków ze społecznością lokalną.
Miejska Biblioteka Publiczna współpracuje ze wspomnianymi łemkowskimi stowarzyszeniami. Razem zrealizowali projekt Regionalia, który polegał na skatalogowaniu wszystkich łemkowskich zbiorów.
Od wielu lat w Zdyni organizowana jest w lipcu łemkowska Watra. Te doroczne zjazdy odbywały się wczesnej w Czarnej, Hańczowej, Bartnem, a teraz w Zdyni. Są okazją do rozrywki, ale także do rozmów, wspomnień.
Następnym elementem ubogacającym nasz krajobraz są cmentarze wojskowe z I wojny światowej. Największy z nich to nr 123, na Pustkach w Łużnej. To tutaj miała miejsce bitwa o wzgórze Pustki, tu zginęli i zostali pochowani Polacy, ale też przedstawiciele różnych narodowości- Austriacy, Węgrzy, Rosjanie, Niemcy. Miejsce to paradoksalnie na zawsze połączyło przeciwników z różnych armii. Jest to największy cmentarz na naszym terenie. Spoczywa tu 909 Austriaków, 65 Niemców i 212 Rosjan.
W setną rocznicę bitwy pod Gorlicami, w 2015 roku odbudowano Gontynę - kaplicę spaloną w 1985 roku.
Równie wart obejrzenia jest cmentarz nr 118 w Staszkówce. Pochowano tam 439 Niemców, 281 Austriaków i 43 Rosjan. Na szczególną uwagę zasługują 4 monumentalne, bo 15- metrowe pylony, na które można się wspiąć dzięki specjalnym uchwytom.
Kolejnym krwawym świadectwem I wojny światowej w Gorlickiem jest cmentarz nr 80 w Sękowej. Pochowanych jest tu 1206 żołnierzy, z czego około 500 zginęło w bitwie 2 maja 1915 roku.
Krajobraz Gorlickiego pełen jest różnorodności. Stanowi klamrę łączącą przeszłość z teraźniejszością, rozmaite religie i kultury. Przed konfliktami przestrzegają wszechobecne cmentarze wojskowe. To dziedzictwo sprawia, że dziś współistnieją obok siebie różne wyznania, ludzie mający różne potrzeby, a nawet obchodzący święta w różnych terminach. Jak powszechnie wiadomo, różnorodność to bogactwo świata, więc śmiało można stwierdzić, że region Gorlic idealnie pasuje do konkursowego hasła: Jedność w różnorodności.
Autorzy:
Anna Małachowska
Kamil Dziedzina
Oskar Myrta
fot. Joanna Bogusz
