Kuchnia prawosławna

Prawosławie czyli chrześcijaństwo wschodnie charakteryzuje się ciągłością tradycji od czasów apostolskich, własną liturgią i niezależnością lokalnych Kościołów (autokefalia). Stanowi jedną z trzech wielkich gałęzi chrześcijaństwa. Prawosławie rozwijało się na terenach Bliskiego Wschodu oraz wschodnich części cesarstwa rzymskiego, a także w Egipcie i na Kaukazie.
Tradycja wschodniego chrześcijaństwa na ziemiach polskich sięga IX wieku, czasów misji świętych Cyryla i Metodego. Bracia dokonali przełomu w mentalności wiernych, wprowadzając do liturgii język narodowy. Chrześcijaństwo wschodnie było stałym elementem życia religijnego w ponad tysiącletniej historii państwa polskiego. Wyznanie prawosławne o tradycji bizantyjsko-ruskiej było obecne w granicach państwa polskiego już w czasach panowania Bolesława Chrobrego. Historia chrześcijaństwa na ziemiach Rzeczypospolitej ukazuje, że na jej terenie doszło do spotkania dwóch wielkich tradycji religijno-kulturowych: wschodniej (bizantyjsko-ruskiej) i zachodniej (łacińskiej). Prawosławie było stałym elementem struktury wyznaniowej kraju, w niektórych jego regionach religią dominującą. W historii wielu narodów dawnej Rzeczypospolitej prawosławie stanowiło ich podstawową religię, fundamentalny element ich świadomości, kształtujący rodzimą kulturę i tożsamość (za: A. Mironowicz, Kościół prawosławny w dziejach Rzeczypospolitej, Sympozjum 1 (6) 2000). Przed zaborami Kościół prawosławny wchodził w skład metropolii kijowskiej, która podlegała Patriarchatowi Konstantynopola. Po rozbiorach został całkowicie podporządkowany Kościołowi rosyjskiemu. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. powstały warunki uzyskania pełnej niezależności przez lokalną wspólnotę prawosławną (za: dziedzictwo.ekai.pl).
Prawosławna tradycja kulinarna posiada bogatą historię, nieodłącznie związaną z obyczajami Cerkwi, wpisanymi w jej rok liturgiczny. Szczególnymi okresami w życiu liturgicznym Cerkwi były posty. To właśnie w potrawach postnych najpełniej uwidoczniła się różnorodność dań i pomysłowość w ich przyrządzaniu. Nabożny stosunek prawosławnych do pożywienia jako szczególnego daru Bożego w pełni widoczny jest w życiu wspólnot monasterskich (za: grabarka.pl/kuchnia-monasterska.html).
Zwyczaje świąteczne np. związane z Bożym Narodzeniem są podobne jak u katolików. Na wieczerzy wigilijnej jest dwanaście potraw, w tym kutia a zamiast karpia pojawiają się śledzie. Zebrani przełamują się nie opłatkiem a prosforą.

Odsłuchaj artykuł