78. ROCZNICA LIKWIDACJI GETTA KRAKOWSKIEGO – Nieformalny Marsz Pamięci
Zanim usiądziesz na krześle na Pl. Bohaterów Getta w Krakowie - przeczytaj:
NIENAPISANA ELEGIA DLA ŻYDÓW KRAKOWSKICH
„Moja rodzina żyła tu 500 lat” – dr M. S.
Ale najsmutniejsza jest ulica Józefa, wąska jak księżyc w nowiu,
bez jednego drzewa, a jednak niepozbawiona pewnego uroku,
ciemnego uroku prowincji, pożegnania, cichego pogrzebu;
tutaj wieczorem zbierają się cienie przybyłe ze wszystkich dzielnic,
a nawet zwiezione pociągami z pobliskich miejscowości.
Józef był ulubieńcem Boga, lecz jego ulica nie zaznała szczęścia,
żaden faraon jej nie wyróżnił, sny były melancholijne, lata chude.
W kościele Bożego Ciała zapalam świece dla moich umarłych,
którzy mieszkają daleko stąd – nie wiem gdzie
– i czuję, że w czerwonym płomyku ogrzewają się też oni,
Jak bezdomni przy ognisku, gdy pada pierwszy śnieg.
Chodzę ścieżkami Kazimierza i myślę o nieobecnych.
Wiem, że oczy nieobecnych są jak woda i że nie można
ich zobaczyć – można w nich tylko utonąć.
Wieczorem słychać czyjeś kroki – ale nikogo nie widać.
Idą długo, chociaż nikogo tu nie ma, kroki kobiety w butach
podkutych żelazem, obok miękkie, prawie czułe stąpanie kata.
Co to jest? Wydaje się, że to czarna pamięć przesuwa się
nad miastem, jak kometa wolno oddalająca się do stratosfery.
ADAM ZAGAJEWSKI
Przed pandemią oficjalnie odbywały się marsze pamięci przypominające wydarzenia z 13 i 14 marca 1943 roku - dni likwidacji krakowskiego getta. W tym roku z placu Bohaterów Getta ruszył nieformalny Marsz Pamięci, w którym uczestniczyła i nasza mała delegacja. Pokonana została ta sama trasa, którą w czasach przed pandemią przechodzili maszerujący w oficjalnym marszu. Biegnie ona od Placu Bohaterów Getta do terenu byłego obozu w Płaszowie.
Getto działało dwa lata od marca 1941 do marca 1943 roku i znajdowało się na terenie Podgórza.
13 marca 1943 roku oddziały SS i Sonderdienstu otoczyły teren getta. Akcja rozpoczęła się o 6.00 i do 15.00 Niemcy zgromadzili na placu Zgody ok. 6-8 tysięcy Żydów z tzw. getta A, którzy zostali zaprowadzeni do obozu pracy w Płaszowie. Następnego dnia, 14 marca, zlikwidowano getto B. Osoby niezdolne do pracy, dzieci, osoby starsze, Niemcy mordowali na miejscu. W tych dniach zginęło 700-2500 osób. Żydów, którzy trafili do Płaszowa, skierowano potem do Auschwitz. Śmierć poniosła zdecydowana większość żydowskiej społeczności miasta.
Wśród najbardziej znanych mieszkańców krakowskiego getta, którzy zdołali przeżyć, znaleźli się reżyser Roman Polański, jego kuzynka – pisarka, malarka Roma Ligocka oraz scenarzysta i pisarz Natan Gross. Ponad tysiąc krakowskich Żydów udało się ocalić Oskarowi Schindlerowi, niemieckiemu przemysłowcowi, w jego Fabryce Emalia.
W dniu wybuchu II wojny światowej liczba krakowian pochodzenia żydowskiego wynosiła ok 64 000 osób, czyli około jednej czwartej wszystkich mieszkańców naszego miasta. Krakowscy Żydzi pełnili ważne funkcje publiczne, przyczyniali się do rozwoju krakowskiej architektury, mieli też wkład w kulturę i rozrywkę.
Na dawnym placu Zgody, obecnie nazywanym Placem Bohaterów Getta, stoi 70 krzeseł – pomników symbolizujących tragedię wywożonych stąd do obozów koncentracyjnych Żydów.
Nikt z nas beztrosko nie usiądzie na krześle na Pl. Bohaterów Getta, ale położy czerwoną różę ofiary, białą różę zadumy i kamyk pamięci.
Polecamy również artykuł:
