Kurban Bajram, czyli Święto Ofiarowania

W ramach poznawania radosnych i smutnych świąt prezentujemy wywiad oraz niektóre nasze prezentacje na temat muzułmańskiego, nieco kontrowersyjnego dla nas święta Kurban Bajram. 

Dzień dobry. W dzisiejszym wywiadzie zajmiemy się muzułmańskim świętem  Kurban Bajram. W rozmowie uczestniczy p. Joanna - religioznawca, która pomoże nam poznać i zrozumieć dzisiejszy temat. Zatem, proszę nam wyjaśnić, czym tak właściwie jest święto Kurban Bajram i co ono oznacza?

Kurban Bajram, znany także pod nazwą Święto Ofiarowania lub Id al-Adha, to najważniejszy moment w kalendarzu muzułmańskim. Święto Ofiar to czas miłości i wspólnoty, kiedy to muzułmańskie rodziny nieustannie goszczą i odwiedzają krewnych oraz przyjaciół. Tego dnia wspólnie odwiedza się meczet, recytuje Koran i rozdziela prezenty. Jest to tradycja wzmacniająca więzi rodzinne, a także dająca możliwość pielęgnowania więzi pomiędzy starszymi a najmłodszymi pokoleniami. Szczególną atmosferę tego okresu można porównać do tej, jaka towarzyszy obchodom Wigilii Bożego Narodzenia. Jego obchody mają miejsce około 70 dni po zakończeniu Ramazanu. Święto Ofiar w świecie muzułmańskim upamiętnia ofiarę Abrahama i jego posłuszeństwo wobec Boga. Kurban jest to rytualna ofiara, na którą składa się zabicie w imię Boga określonych prawem muzułmańskim zwierząt. Ten akt religijny przypomina nam wielka pobożność, posłuszeństwo i miłość proroka Ibrahima (Abrahama) i jego syna Ismaila (Izmaela) do Boga. Wysłannik Boży Ibrahim był gotów złożyć w ofierze Bogu własnego syna Ismaila, z drugiej strony Ismail był gotów poświęcić dla Boga własne życie. Życie Ibrahimowego syna zostało oszczędzone, po powstrzymaniu przez Allaha posłusznej ręki ojca i zostało okupione koźlęciem.

Czy w tradycji muzułmańskiej pozostały jeszcze jakieś obchody dla upamiętnienia tej historii?

Oczywiście! Składanie ofiary stało się corocznymi obchodami upamiętniającymi to wydarzenie i podziękowaniem Allahowi za Jego łaskę. W dzisiejszych czasach, aby upamiętnić ten czyn w każdej muzułmańskiej rodzinie ojciec składa w swej ofierze zwierzę. W Turcji zwykle jest to owca lub koza. W krajach arabskich zdarzają się również wielbłądy. Obowiązkiem składania ofiary jest wcześniejsze zabicie jej rytualnie, poprzez poderżnięcie gardła. Jeszcze niedawno czynność ta była wykonywana przez głowę rodziny lub rzeźnika publicznie, na ulicy bądź w ogrodzie. Obecnie takie praktyki są zakazane przez prawo, a władze miejskie powołują w tym czasie tymczasowe ubojnie, zlokalizowane na terenie miasta. Każdy, kto chce poświęcić swoje zwierzęta, może przekazać je do profesjonalnego ubicia, oczyszczenia oraz zapakowania. Ta uroczystość zmusza do zastanowienia się nad własnym postępowaniem oraz zbliża do Boga. Trzeba pamiętać, że święta dla muzułmanów mają ogromną wartość emocjonalną.

Rozumiemy, kiedy dokładnie rozpoczyna się to święto?

Święto rozpoczyna się 10 dnia miesiąca Dhul-Hidżdżah i trwa ono 4 dni i zakładając, że obchodzimy to miejsce w Turcji, przez cztery dni praktycznie cała Turcja będzie w ruchu a turyści, odwiedzający ten kraj w trakcie trwania Święta Ofiar, powinni liczyć się z tym, że część atrakcji turystycznych będzie w tym czasie zamknięta. Banki, firmy, szkoły oraz usługi rządowe pozostaną nieczynne przez cały czas trwania festiwalu.

W jaki sposób przebiega celebrowanie Kurban Bayran?

Podobnie jak podczas Święta Przerwania Postu pierwszego dnia rankiem wszyscy zbierają się w meczecie na modlitwie. Następnie składa się ofiarę,  dzieli mięso i przygotowuje z niego posiłek. Wizyty rozpoczynają się po południu, a przybyli goście zapraszani są na obiad, w którym głównym daniem jest przygotowane na różne sposoby mięso ofiarne. W Święto Ofiar powinno odwiedzić się także groby najbliższych i odmówić za nich modlitwę. Niestety przykrym zjawiskiem jest postępująca laicyzacja społeczeństwa miast sprawia, że wiele osób cztery dni świąteczne łączy z weekendami  i wyjeżdża nawet na 2 tygodnie na urlop.

Dowiedzieliśmy się skąd nazwa Święta Ofiar. Skąd w takim razie druga nazwa Święta Ofiarowania?

To bardzo proste; Swoją ofiarą, jak również innymi podarunkami w postaci słodyczy, baklavy i innych przysmaków, każda muzułmańska rodzina powinna podzielić się po równo z potrzebującymi oraz krewnymi. Mięso dzieli się zwykle tak, by 1/3 oddać potrzebującym, 1/3 krewnym, a pozostałą 1/3 spożywa się na wspólnej uczcie. Część rodzin przekazuje bezpośrednio pieniądze dla organizacji takich jak Türk Hava Kurumu, a także zleca poddanie zwierząt ubojowi w ich imieniu. Tego rodzaju organizacja stanowi gwarancję, że jedzenie zostanie prawidłowo rozdzielone ubogim. Proszę sobie wyobrazić jak pięknym i zarówno bardzo popularnym świątecznym zwyczajem jest kupowanie dzieciom nowych ubrań oraz przekazywanie dotychczasowych biedniejszym. Nowe stroje są noszone przez dzieci w trakcie świąt. Jest to bardzo szlachetne i godne naśladowania zachowanie.

Zgadzamy się całkowicie, przydałoby się takie również poza krajami obchodzącymi to święto. Przedstawiła pani całe święto w bardzo kolorowym świetle, czy jest coś co ludności nie odpowiada w tej uroczystości?

Niestety tak. O ile sama idea ofiarowania biedniejszym od nas wszelkich dóbr od pożywienia po nowe ubrania o tyle samo wykonanie ofiary, - zabijania zwierząt na uroczystość - może przyprawić o dreszcze. Mimo powszechnego funkcjonowania ubojni, w małych wioskach nadal nie brakuje rolników, którzy dokonują uboju samodzielnie, podrzynając zwierzynie gardło na terenie własnych gruntów rolnych, gdzie sprawy mają się następująco: gospodarz przed dokonaniem uboju zwykle odmawia modlitwę, a następnie zabija zwierzynę, podrzynając jej gardło. Odcięta głowa kozy lub owcy zostaje powieszona, a następnie domownicy przystępują do odzierania ofiary ze skóry. Wełna i skóra zostają odłożone do wyschnięcia, krew odlana do ostatniej kropli, a dalsze losy mięsa pozostają już w rękach kobiet, które zajmą się jego przygotowaniem. W dniach poprzedzających Kurban Bajram w większości małych miast i wiosek można było zobaczyć ciężarówki pełne owiec i kóz. Nic dziwnego, że znajdują się osoby, które corocznie protestują przeciwko barbarzyńskiej praktyce nieprofesjonalnych sposobów uboju zwierząt. Władze dzielnicy Bayrampaşa w Stambule, słuchając niecichnących oburzonych głosów, postanowiły w jakiś sposób złagodzić ten problem i zainicjowały w 2014 roku projekt Kurban, który pozwala muzułmanom na spełnianie wymogów ich religii, zapewniając jednocześnie jak najlepszą opiekę dla zwierząt, przeznaczonych do uboju rytualnego. Nabywcy zwierząt mogą poprosić o profesjonalny ubój zwierzęcia na miejscu z wykorzystaniem najnowszych technologii, który - jak szczycą się Turcy - pozwala na ubój, obdarcie ze skóry oraz zapakowanie mięsa w zaledwie cztery minuty. Może nadal nie wygląda to zbyt optymistycznie, jednak wydaje mi się iż jest to już jakiś postęp. W końcu gdzieś wysłuchano głosu ludzi i spróbowano zaradzić problemowi.

Może zna pani jakieś życzenia, którymi moglibyśmy się podzielić z innymi?

Akurat znam jedną... Brzmiała ona mniej więcej tak: ,,Z okazji Kurban Bajramu, Eid al-Adha, składam najserdeczniejsze życzenia zdrowia, szczęścia, jasnych myśli, spokoju w sercach, jednocześnie prosząc Allaha Litościwego o błogosławieństwo, umocnienie wiary, przyjęcie naszych ofiar oraz miłosierdzie dla całej wspólnoty muzułmańskiej.

Piękne życzenia. Zatem to wszystko, o co chcieliśmy dziś zapytać. Dziękujemy bardzo za ciekawą rozmowę

Również dziękuję.