Chodzimy po Opolu
Dlaczego pojechaliśmy do Opola?
Bo to jedno z najstarszych miast w Polsce, które w średniowieczu i renesansie było centrum handlu, bo przecinały się tu szlaki handlowe, a więc docierały tu „od wschodu i zachodu” różnorodne wytwory kultur obcych.
Co zobaczyli w Opolu uczestnicy projektu „Oblicza dialogu”?
Najpierw poszliśmy na rynek i oglądnęliśmy zabytkowe kamieniczki oraz ratusz we włoskim stylu. Jest on nieco mniejszą kopią ratusza florenckiego – pałacu Vecchio.
Ale to nie koniec włoskich klimatów. Bardzo ciekawa była dla nas Opolska Wenecja. Jest to rząd kamieniczek zanurzonych w wodzie kanału Młynówka (stare koryto Odry). One rzeczywiście przywodzą na myśl Italię. Gondoli nie widzieliśmy. Nie mieliśmy też okazji, a szkoda, zobaczyć Opolską Wenecję po zmroku, kiedy kamieniczki oświetlone są kolorowymi światłami, które efektownie odbijają się w wodzie.
Widok na Amfiteatr tu corocznie odbywa się Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej.
Wyjątkowa jest także historia Kościoła na Górce czyli kościoła Matki Boskiej Bolesnej i Św. Wojciecha. Jest on patronem Polski, chociaż był czeskim księciem, który poniósł śmierć męczeńską z rąk Prusów. Według legendy św. Wojciech głosił Słowo Boże właśnie na Górce w Opolu. Kościół stanął tu ok. roku 1000, a więc właściwie w początkach chrześcijaństwa w Polsce. Nie przetrwał on do naszych czasów. Około roku 1400 wybudowano na jego miejscu kościół gotycki, z którego zachowały się tylko fragmenty. Współcześnie kościół ma barokowy wystrój.
Odwiedziliśmy też różne inne atrakcje Opola, ale były one wytworem polskiej kultury i tradycji. Była to Wieża Piastowska, pomnik Kazimierza Opolskiego, Muzeum Wsi Opolskiej – skansen z budynkami z okresu XVIII, XIX i XX wieku, Zamek Górny i kamienicę czynszową.
Podczas naszej wycieczki w Opolu znaczną uwagę przykuła Wieża Piastowska.
Widok na średniowieczną Wieżę Piastowską.
Historiografia Wieży Piastowskiej głosi, iż około 1300 roku przy bramie wjazdowej, w południowo – wschodniej części osady, zbudowano cylindryczną wieżę. Budowa samej Wieży wiąże się z osobą Bolesława I (ok. 1254– –1313), który był wnukiem Kazimierza i kolejnym wybitnym Piastem opolskim. Bolesław zainwestował w Opole. Uczynił z niego miasto na wskroś europejskie leżące na szlaku wodnym nad rzeką Odrą – zorganizowane przestrzennie, z nowoczesną architekturą gotycką, której ślady są widoczne do dzisiaj. Doprowadził też do końca obmurowanie miasta. Wspierał zakon franciszkanów, sprowadzony jeszcze przez ojca, a sam zadbał o przybycie dominikanów w 1304 roku. Dbał, więc o rozwój duchowy i materialny podległych mu ziem. Rozmach jego rządzenia na Śląsku możemy oceniać podziwiając budowle, które wzniósł w Opolu.
Stołp, czyli wieża ostatecznej obrony, budowany był na planie koła, owalu, prostokąta lub wieloboku o znacznej wysokości (30–50 m) i dużej grubości murów (3–5 m) zwany dziś Wieżą Piastowską. Wzniesiono go z cegły i posadowiono na głębokiej na 6 metrów podmurówce z kamienia polnego. Grubość jej murów w przyziemiu wynosiła ponad 3 metry, a wysokość około 30 metrów. Wieża nie była włączona w obwód murów obronnych, lecz usytuowana w ich bliskim sąsiedztwie. Pierwotnie wejście do niej znajdowało się około 10 metrów nad poziomem dziedzińca, na wysokości pierwszego piętra i dostępne było tylko przez drewnianą galerię z korony muru obronnego. W razie niebezpieczeństwa emporę można było łatwo rozebrać, a drzwi do samego stołpu blokowano czterema ryglami osadzonymi w otworach w murze (u schyłku średniowiecza pierwotne wejście przekształcono w otwór okienny, a nowe wejście umieszczono na tym samym poziomie, ale po stronie południowo – wschodniej tak, że łączył się z pobliskim budynkiem). Wewnątrz wieży na najniższej kondygnacji znajdował się okrągły, wysoki loch więzienny, pierwotnie dostępny jedynie przez otwór w stropie, a nad nim mniejsze, sześcioboczne pomieszczenie, być może wartownia, usytuowana na poziomie wejścia. Obie komory zwieńczone były ceglanymi sklepieniami kolebkowymi, choć górna pochodziła dopiero z końca średniowiecza. Powyżej znajdowały się jeszcze trzy sześcioboczne kondygnacje, nakryte drewnianymi stropami. Na drugie piętro prowadził późnogotycki tunel schodowy utworzony przez ogrodzenie części pomieszczenia murem (pierwotnie do poruszania się służyły jedynie drabiny). Górna kondygnacja służyła do aktywnej obrony. Prawdopodobnie pierwotnie zwieńczona była wysokim dachem i otaczającym go gankiem.
Widok na średniowieczną Wieżę Piastowską.
W XIV i XV wieku do muru obwodowego w południowej i zachodniej części dziedzińca dostawiono kolejne budynki. Powiększono także teren bramy, którą w czasach Bolka II zaopatrzono w budynek bramny z apartamentem burgrabiego na piętrze. Budynek bramny wysunięty był częściowo przed główny obwód obronny, a jego zewnętrzne narożniki łączyły się z późniejszym murem zewnętrznym międzymurza. Obok bramy znajdowały się stajnie, ponoć mogące pomieścić aż 80 koni, a przed nią, tworzące wschodnie skrzydło zamku, dom księżnych, zwany też "Wdowim Dworem". Wiadomo, iż w pobliżu głównej wieży znajdowała się dwukondygnacyjna kuchnia i piekarnia, przed którą znajdowała się studnia, chroniona drewnianą obudową.
Wnętrze Wieży Piastowskiej.
Rekonstrukcja Wieży Piastowskiej.
Dziś Wieża Piastowska w Opolu jest symbolem miasta i jeden z najstarszych zabytków architektury obronnej w Polsce. Podczas naszej wycieczki mogliśmy podziwiać całokształt tej budowli. Po wysłuchaniu i zwiedzeniu wieży dowiedzieliśmy się, że Opole było ważną osadą portową na rzece Odrze i miastem na szlaku którym przemierzali kupcy „Jedwabnego Szlaku”. W mieście handlowano rozmaitymi dobrami lokalnymi i sprowadzanymi w odległych krain. Świadczą o tym do dziś między innymi zachowane nazwy ulic. Po XIII-wiecznym Zamku Piastowskim zbudowanym w 1217 roku na miejscu wczesnośredniowiecznego grodu pozostały tylko nieliczne ślady budowli i ukształtowania terenu. Przetrwała natomiast Wieża, która jest nieco młodsza – zbudowana około 1300 roku na odrzańskiej wyspie Pasieka, jako niezwykle nowoczesna i monumentalna budowla w tamtych czasach. Do dziś ma 42 metry wysokości (mury i 11 metrowa szpica), a mury o grubości do 3 metrów wciąż robią wrażenie.
Pierwotnie Wieża Piastowska pełniła funkcje mieszkalne, obronne i doskonałego punktu obserwacyjnego. Dziś, po kompleksowym remoncie, zwiedzający mogą oglądać multimedialną wystawę o historii Opola, Zamku Piastowskim i samej wieży.
Perspektywa widoku na Wieżę Piastowska.
