Idea Asyżu

Różnice są elementem mniej istotnym niż jedność, która jest radykalna, podstawowa i decydująca.

Jan Paweł II, Rzym 1986.

Dialog [z gr. dilogos- rozmowa] to konwersacja mająca na celu wzajemne konfrontacje i zrozumienie poglądów, a także współdziałanie w zakresie poszukiwania prawdy, obrony wartości ogólnoludzkich  i współpracy dla sprawiedliwości społecznej i pokoju. Zakłada uznanie godności oraz wolności każdego człowieka i jego prawa do wyrażania własnych poglądów.

(za: Encyklopedia Katolicka, T. III, Lublin 1995)

Dialog międzyreligijny możemy rozumieć jako spotkanie przedstawicieli różnych religii w celu poznania doktryny, kultu, zasad etycznych, instytucji oraz podjęcia współpracy w zakresie realizacji ogólnoludzkich wartości humanistycznych. Od Soboru Watykańskiego II duże zaangażowanie w ten proces wykazuje Kościół katolicki, który – podejmując dialog z różnymi religiami – chce przeciwstawić się zarówno izolacjonizmowi, jak i fundamentalizmowi. Według Kościoła katolickiego celem dialogu międzyreligijnego nie jest stworzenie jednej wspólnej religii ludzkości, lecz poszukiwanie prawdy, a głównym warunkiem koniecznym do  prowadzenia dialogu jest wzajemne uszanowanie tożsamości partnerów i usunięcie przeszkód utrudniających jego prowadzenie.

(za: Religia. Encyklopedia PWN, Tom III, Warszawa 2001)

Ekumenizm to ruch w obrębie przedstawicieli różnych odłamów chrześcijaństwa. Dialog międzyreligijny dotyczy wspólnych inicjatyw wyznawców odrębnych religii, np. chrześcijaństwa, islamu, judaizmu. Dialogiem światopoglądowym natomiast nazywać będziemy dyskurs pomiędzy wierzącymi w Boga a ateistami lub agnostykami.

Ze względu na swoją działalność Jan Paweł II nazwany został Papieżem Dialogu i Budowniczym Mostów. Dialog międzyreligijny postrzegał jako nieodłączny warunek pokoju na świecie. „Zasada dialogu, dlatego jest tak trafna, że nie uchyla się od napięć, konfliktów i walk, o jakich świadczy życie różnych wspólnot ludzkich, a równocześnie podejmuje właśnie to, co w nich jest prawdziwe i słuszne a co może być źródłem dobra dla ludzi. Należy przyjąć zasadę dialogu bez względu na trudności, jakie wyłaniają się na drodze jej urzeczywistnienia.” (Karol Wojtyła, Osoba i czyn, Kraków 1985).

Ojciec Święty zapoczątkował również proces nazywany oczyszczaniem pamięci. Nie można wypierać się win, jakich dopuściły się wobec siebie w przeszłości różne nacje, a z drugiej strony należy dążyć do takiego porozumienia , aby wydarzenia z przeszłości nie obciążały obecnego życia. W roku 1995, podczas V pielgrzymki do Ojczyzny, Jan Paweł II podkreślał: „Dziś ja, papież Kościoła rzymskiego, w imieniu wszystkich katolików proszę o przebaczenie wszystkich krzywd wyrządzonych niekatolikom w ciągu burzliwej historii tych ludów i jednocześnie zapewniam o przebaczeniu ze strony Kościoła katolickiego wszelkiego zła, które wycierpieli jego synowie”.

Dialog międzyreligijny daje  sygnał do dialogu międzykulturowego, który jest niezbędnym narzędziem tworzenia bliższych więzi pomiędzy narodami europejskimi oraz pomiędzy ich kulturami. Europa, dumna z tak wielu poszczególnych tożsamości, a jednocześnie zjednoczona w swej różnorodności, będzie stanowić potężną siłę, zdolną stawić czoło wyzwaniom współczesnego świata. Promocja dialogu międzykulturowego jako procesu umożliwiającego Europejczykom poprawienie umiejętności funkcjonowania w bardziej otwartym, ale równocześnie bardziej złożonym środowisku kulturowym. Jest to też próba  podkreślenia znaczenia dialogu międzykulturowego jako możliwości wnoszenia wkładu do zróżnicowanego i dynamicznego społeczeństwa oraz korzystania z niego nie tylko w Europie, ale i na świecie. Inicjatywa ma na celu uświadomienie Europejczykom, zwłaszcza ludziom młodym, znaczenia rozwijania aktywnego i otwartego na świat obywatelstwa europejskiego, które szanuje różnorodność kulturową i oparte jest na wspólnych wartościach. Stworzenie zbiorowego podejścia do opracowania i upowszechniania kreatywnych modeli dla ludzi o rożnym pochodzeniu kulturowym i rożnych ambicjach, by mogli żyć obok siebie i pokojowo się kontaktować w tej samej przestrzeni i w czasie oraz by mogli nawiązywać konstruktywną współpracę z innymi regionami świata.