Miasto Asyż
– miasto w środkowych Włoszech. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą ze starożytności, kiedy tereny te zamieszkiwali Etruskowie a następnie Rzymianie. Asyż jest znany w świecie jako miejsce urodzenia i nauczania Świętego Franciszka. Franciszek urodził się w 1182 roku w rodzinie bogatego kupca. Jako młody człowiek brał udział w potyczkach wojennych. Wtedy też nastąpiło jego nawrócenie. Następnie w kościele Świętego Damiana (San Damiano) Franciszek usłyszał głos Chrystusa nawołującego go do „naprawy domu”. Franciszek przeznaczył dochody ojca na naprawę zrujnowanego kościółka. Ojciec, Pietro di Bernardone, nie mógł pogodzić się z tym, iż syn rezygnuje z ziemskich dóbr i wybiera drogę zakonnika. Więził nawet syna, aby ten zastanowił się nad swoim życiem. Franciszek jednak prowadził życie ascetyczne i wkrótce znalazł rzesze naśladowców, a papież Honoriusz III zatwierdził jego Regułę Braci Mniejszych. Zakonnik wprowadził także do tradycji kościelnej oraz do całej kultury tradycję szopki bożonarodzeniowej.
Wyniszczony licznymi chorobami Franciszek zmarł 3 października 1226 roku. Jego życzeniem było spocząć na najsmutniejszym miejscu w mieście, czyli na tzw. Piekielnym Wzgórzu. W owym czasie było to zwyczajowe miejsce wykonywania kary śmierci. Papież Grzegorz IX przejeżdżając przez Asyż kanonizował Franciszka a następnie położył na Wzgórzu Piekielnym kamień węgielny pod budowę bazyliki ku czci Świętego. Budowa niższej części świątyni została ukończona już po kilkunastu miesiącach. Obecnie bazylika składa się z kościoła górnego i dolnego, gdzie znajduje się także zejście do miejsca pochówku Świętego Franciszka.
Bazylika Świętego Franciszka, kościół dolny: wejście ozdobione jest XV – wiecznym łukiem i rozetą oraz scenami z żywotów świętych. Nawa główna posiada niebieskie sklepienie wyklejone gwiazdami z migotających szkiełek, które pięknie odbijały naturalne oświetlenie świecowe. Po bokach znajdują się liczne kaplice. Nad ołtarzem znajdują się liczne freski ze szkoły Giotta, przedstawiające sceny życia Świętego Franciszka czy sceny z życia ruchu franciszkańskiego. Po stronie lewej znajduje się fresk A. Lorenzettiego zwany Matką Boską Zachodzącego Słońca. W krypcie zaprojektowanej przez Bellego i Briziego oraz Ugo Tarchiego znajduje się miejsce pochówku Świętego Franciszka. Ciało spoczywa w pilastrze kamiennym na środku krypty. W czterech rogach pomieszczenia znajdują się groby jego czterech towarzyszy: brata Rufina, brata Anioła, brata Masseo oraz brata Leona. Krypta oświetlona jest oliwną lampą wotywną, do której oliwę kupują corocznie kolejne prowincje Włoch.
Bazylika Świętego Franciszka, kościół górny: wystrój w stylu gotyckim. Ściany pokryte są licznymi freskami autorstwa Giotta. Wszystkie 28 scen poświęcono wydarzeniom z życia Franciszka, m. in.: Święty darowuje płaszcz ubogiemu, Franciszek unosi się ku Bogu, Kazanie Świętego Franciszka do ptaków czy Franciszek otrzymuje stygmaty.
Kościół Nowy w Asyżu: budowla wzniesiona w XVII wieku na miejscu domu rodzinnego Świętego. Przed wejściem znajdują się rzeźby przedstawiające rodziców Franciszka. We wnętrzu znajduje się miejsce domniemanego uwięzienia Świętego przez własnego ojca oraz zachowane są autentyczne drzwi wejściowe do dawnego domu. Całość przylega do dawnej ulicy średniowiecznej. Poniżej kościoła położone jest Oratorium Świętego Franciszka Dzieciątka czyli domniemane miejsce jego urodzenia. Napis nad wejściem głosi, iż „tutaj narodził sie Święty Franciszek, zwierciadło świata”.
Bazylika Świętej Klary: kościół wybudowany na miejscu wcześniejszego kościoła Świętego Jerzego (San Giorgio), w którym pierwotnie pochowany był Święty Franciszek i tu kanonizowany. Obecny kościół wybudowany został w stylu gotyckim. Najważniejszą częścią jest Kaplica Krzyża (Cappella del Crocefisso), w której znajduje się oryginalny Krzyż Świętego Damiana, z którego Jezus przemówił do Franciszka. Na ścianach można podziwiać liczne freski uczniów Giotta. W krypcie złożone są relikwie Świętej Klary, która tak jak Franciszek, była założycielką zgromadzenia zakonnego. Urodziła się także w Asyżu w 1194 roku, w rodzinie szlacheckiej. Od młodości zafascynowana była postawą Świętego Franciszka. W 1212 roku Franciszek pobłogosławił jej pokutnicze życie i przekazał mnisi habit. Święta Klara stworzyła Zakon Ubogich Dam a San Damiano, przemianowany po jej śmierci w roku 1253 na Zakon Klarysek.
Bazylika Matki Boskiej Anielskiej (Santa Maria degli Angeli): znajduje się u podnóża miasta Asyż. Została wybudowana na przełomie XVI i XVII wieku. Obecnie jest to Bazylika Patriarchalna i jest jedną z największych budowli chrześcijańskich.
W jej wnętrzu kryje się X – wieczny kościółek, tzw. Porcjunkula (Cząsteczka). Była to kolebka ruchu franciszkańskiego a także miejsce związane z licznymi cudami. Na wewnętrznych ścianach znajdują się ślady oryginalnych fresków oraz XIV– wieczne malowidło Ilaria z Viterbo przedstawiające Zwiastowanie. W tym miejscu w roku 1211 Święta Klara złożyła śluby zakonne. Obok Porcjunkuli znajduje się małe pomieszczenie, zwane Kaplicą Śmierci lub Kaplicą Przejścia (Transito). Tu w 1226 roku zakończył swe ziemskie życie Święty Franciszek. Na terenie Bazyliki znajduje się także Ogród Różany z unikatowymi kwiatami pozbawionymi kolców. Jak głosi legenda, rośliny te wyrosły w chwili, gdy wpadł do nich Święty. Obok podziwiać możemy Kaplicę Płaczu – z obrazami przedstawiającymi Świętego Franciszka opłakującego Mękę Pańską.