Bogowie starożytnego Rzymu

Julian przedstawił nam panteon rzymkich bogów:

Najdawniejsi bogowie Rzymu byli niewidzialni, groźni, unosili się wszędzie, przenikali wszystko i władali całym światem. Każde zjawisko, każdy ruch i czyn człowieka był przez nich kontrolowany, więc Rzymianie modlili się do nich nieustannie i składali ofiary. Nie było wtedy świątyń, miejscami kultu były gaje, polany, groty i szczyty gór. Ludzie stawiali tam proste ołtarze, ozdabiali je kwiatami, składali jako ofiarę płody rolne, lub zwierzęta ofiarne. Od kolebki aż po grób Rzymianin musiał pełnić służbę bożą i wkupywać się w łaski niebian. Były więc bóstwa rolnicze - ziemi, pól i urodzaju, np. Cerera, Flora, Fauna, Saturnus i Ops. Były też bóstwa rzek, źródeł i lasów, np. Lymfy, Kameny, Faunus u Sylwanus. Wraz z narodzinami chłopca rodził się jego opiekun - Geniusz, a wraz z narodzinami dziewczynki, jej opiekunka - Junona. Do bóstw opiekuńczych domu należały: Many - duchy przodków, Lary - opieknowie chaty, oraz Penaty - bóstwa spiżarni.

Janus był rdzennym bóstwem italskim - bogiem wejścia i wyjścia, początku i końca, otwierał każdy dzień, miesiąc, rok, strzegł bram do każdego domu i nieba. Przedstawiano go, jako boga z dwoma twarzami. Bogini Westa miała w swej pieczy wnętrze domu, ognisko domowe i sprawy kobiece, a także cały naród. Ognia w świątyni strzegły jej kapłanki - Westalki. Jowisz-Jupiter, był najwyższym z bogów, pan nieba, grzmotu i gromu. Jego symbolem był piorun. Dawał ziemi światło, deszcz, czy suszę. Do najstarszych bogów należał Mars - bóg wojny i spraw orężnych, a także ten, który wskrzesza naturę do życia. Z Marsem powiązana była Bellona - bogini krwawych bitew i rzezi wojennej. Starym bóstwem italskim był także Kwirynus - bóg zbrojnych Rzymian. Pierwotnie Jowisz, Mars i Kwiryniusz tworzyli trójcę kapitolińską. W późniejszym czasie Marsa i Kwirynusa wyparły boginie: Junona - dawczyni życia i płodności, żona Jowisza, oraz Minerwa - bogini mądrości, nauki, sztuki i literatury. 

Wielki wpływ na wierzenia Rzymian mielii Etruskowie, Grecy i mieszkańcy Wschodu. To dzięki nim powstały uczłowieczone wierunki i posągi różnych bóstw, okazałe świątynie. Pojawiły się nowe bóstwa:

Diana - bogini lasów, dzikiej zwierzyny, łowów;

Apollo - bóg światłości niebieskiej, władca Muz, opiekun muzyki, tańca, poezji i innch sztuk;

Eskulap - bóg sztuki lekarskiej;

Ceres, Liber, Libera - bóstwa opiekuńcze ziemi i jej płodów;

Pluton - bóg świata podziemnego i śmierci z Morsem - bożkiem śmierci i Furiami - boginiami zemsty;

Wenus - bogini miłości, i jej synek Amor;

Merkury - opiekun kupców, złodziei, posłaniec bogów;

Naptun - bóg morza, chmur i deszczu;

Fortuna - bogini losu człowieka;

Sol - bóg słońca i Luna - bogini księżyca;

Wulkan - patron wulkanów i kowalstw

Rzymianie mieli także grono bóstw, które uosabiały cechy i uczucia ludzkie, pojęcia ogólne i wybrażenia. Tak zrodzili się:

Honor - bóg honoru i czci;

Virtus - bóg odwagi;

Terminus - bóg granic;

Momus  - bóg żartów, kpin i drwin;

Concordia - bogini zgody i harmoni;

Discordia - bogini niezgody i chaosu;

Lustitia - bogini sprawiedliwości;

Pax - bogini pokoju;

Salus - bogini zdrowia i bezpieczeczeństwa;

Wiktoria - bogini zwycięstwa;

Ze Wschodu dotarła do Rzymian Wielka Matka Bogów - Kybele - bogini płodności i odradzającej się przyrody, Izyda - egipska bogini przeznaczenia, Mitra - perski bóg słońca.

Bogami według Rzymian, począwszy od Juliusza Cezara, byli także cesarze Imperium Rzymskiego.

Wciąż powstawały nowe świątynie, ołtarze, posągi, nie wiadomo już było, w co uwierzyć. Prastare wierzenia wygasły, nowe bóstwa podbijały serca Rzymian.