Historia pisanek

12 kwietnia 2017 roku uczennice klasy 5 a pod kierunkiem pani Joanny Bogusz poznawały historię pisanek.

Jest wiele starych podań i legend dotyczących początków malowania jajek.

Podanie greckie z X wieku mówi, że zwyczaj ten wprowadziła święta Magdalena. Przyszedłszy do Heroda z prośbą o litość dla Jezusa, podarowała mu kilka malowanych jajek.

Opowieść ta zapoczątkowała przekonanie, że wyłącznie dziewczęta powinny malować jajka, a najładniejsze z nich ofiarowywać swoim chłopcom dla zjednania im miłości. Jakikolwiek był początek tego zwyczaju - trwa on do dziś.

To pisankami dziewczęta wykupują się w Wielkanocny Poniedziałek przed oblaniem wodą. To z nimi wiążą się wszelkie zabawy i gry wielkanocne. Najpopularniejsza z nich to walatka - polega na uderzaniu pisanką o pisankę. Ten, który stłukł pisankę przeciwnika, wygrywał cały jego zapas. Inną z gier jest burda polegająca na rzucaniu do siebie pisanek. Kto ją złapał - zatrzymywał ją dla siebie, kto stłukł - oddawał jedną ze swoich.

Pisanki były ofiarowywane dzieciom lub zakopywane w ziemi dla zabawy. Zadaniem najmłodszych  było ich odnalezienie i przyniesienie do domu. Był to ulubiony podarunek wielkanocny. Ofiarowywano je w geście przyjaźni najbliższym i przyjaciołom, było to wyrazem serdecznych życzeń i uczuć.

Nazwy jajek wielkanocnych pochodzą od sposobu ich wykonania. Jajka pomalowane na jednolity kolor nosiły nazwę: kraszanek, malowanek, byczków, hałunek czy też ałunek. Jeżeli na tle wyskrobany był wzór - nosiły nazwę skrobanek lub rysowanek.

Pisankami lub piskami były nazywane jajka zabarwione na jeden kolor lub kilka z białym wzorem; najpierw pokrywane pszczelim woskiem, potem gotowane w barwnikach. Wszystkie jajka gotowane i barwione, po ostygnięciu były nacierane smalcem, by nadać im połysk. Zależnie od obyczaju danego regionu, barwniki były różne.

Kolor żółty uzyskiwano z gotowania w łupinach cebuli lub z niedojrzałej kory jabłoni z dodatkiem kwiatów majówki błotnej, a także z suszonych kwiatów jaskrów polnych.

Na zielono jajka barwił wywar z widłaka, młode żyto ozime, inne zboża i trawy, liście pokrzywy lub barwinka, także suszony kwiat fiołka i jemioła.

Kolor brunatny nadawały liście bazylii, można było też moczyć jajka w wodzie stojącej w wydrążeniu pnia dębu.

Gotowanie jajek w wywarze z liści kwiatu ciemnej malwy barwiło je na kolor fioletowy.

Na czerwono farbowano je w odwarze z owadów zwanych czerwcami, łupinach cebuli, owocach czarnego bzu czy też szyszkach olchowych.

Kolor czarny jajkom nadawały kora olchy i młode liście klonu czarnego. Do barwienia jajek używano ponadto atramentu, kawy oraz cynamonu.