Zagadka 2.Czy Jan Kochanowski potrafił pokazać w swej twórczości zarówno smutne jak i wesołe aspekty życia ludzkiego?
Jan Kochanowski potrafił pokazać w swej twórczości smutne i wesołe aspekty życia.
Radości i smutki życia ludzkiego w twórczości Jana Kochanowskiego , można podzielić na dwa wyraźne nurty, związane bezpośrednio z wydarzeniami z życia poety. Pierwszym nurtem są, w pewnym uproszczeniu poszukiwania oparte na filozofii stoickiej i epikurejskiej , dążące do odnalezienia prawdziwej mądrości , łączącej umiar z radością życia. Drugi nurt , rozpoczynający się po śmierci Urszuli, córki Kochanowskiego to okres zwątpienia we wcześniej ustalone ideały. Kochanowski był niewątpliwie humanistą i to w pełnym tego słowa znaczeniu Humanistyczna postawa kształtowała jego sposób patrzenia na świat i rozumienia takich pojęć , jak szczęście czy bogactwo. Niezwykle klarowny obraz swojej filozofii życiowej przedstawił poeta we fraszce pt. ,,Na dom w Czarnolesie”. Esencją postawy Kochanowskiego , może być cytat z tej fraszki:
,,Ja , Panie , niechaj mieszkam w tym gnieździe ojczystym,
A Ty mnie zdrowiem opatrz i sumieniem czystym,
Pożywieniem uczciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością “.
Cytat ten , ukazuje że dla Kochanowskiego dobra materialne nie mają większego znaczenia. Daleki jest oczywiście od deklaracji o dobrowolnym ubóstwie , nie wymaga od życia zbędnych luksusów. Pisze wręcz:
,,Inszy niechaj pałace marmorowe mają”.
Kochanowski twierdzi , że o szczęściu i radości w życiu stanowi zupełnie coś innego niż zbytki. Nie gardzi pieniędzmi , ale woli od nich ludzką życzliwość i znośne pożywienie .Cieszy się, gdy mu zdrowie nie dokucza – ukazane jest to fraszce ,,Na zdrowie”. Kochanowskiego potrafią cieszyć bardzo drobne rzeczy , np. Lipa, która rzuca cień i daje schronienie przed letnim upałem. Wielką radością napawa go też głos córki śpiewającej wesoło dziecinne piosenki. Kochanowski wskazuje też na poważniejsze zadania , jakie stoją przed światłym obywatelem, a które mogą przynieść mu zaszczyt i szczęście . Do takich obowiązków zalicza się obrona ojczyzny przed obcym najazdem . W żadnym wypadku nie należy ustępować ,,dokąd wyroku Mars nie uczyni” to Pieśń V, ponieważ droga do nieba ,,tym, co służą ojczyźnie”, a to Pieśń XII stoi otworem. Kochanowskiemu udało się przeżyć wiele lat w zgodzie ze swoimi ideałami. Jednak gdy zmarła jego najmłodsza córka, Urszula, przyszedł moment, w którym trzeba było dokonać pewnej weryfikacji dotychczasowej postawy, według której człowiek nie powinien ani zbytnio unosić się w szczęściu, ani pogrążać w żalu. Okazało się, że śmierć córki jest przeżyciem zbyt bolesnym , aby można było ból ukoić za pomocą rozumu. Kochanowski zdawał sobie sprawę , że śmierć jego córki była wyrokiem boskim , ale żal i cierpienie sprawiają , że posuwa się do podważenia sensowości boskiego panu. Okazuje się , że na nic przydaje się cała mądrość do jakiej dążył przez tyle lat poeta. W jednym z trenów Kochanowski zwraca się z wyrzutem do owej Mądrości:
,,Nieszczęśliwy ja człowiek, który lata swoje
Na tym strawił, żebych był ujźrzał progi twoje !
Terazem nagle z stopniów ostatnich zrzucony
I między insze , jeden z wiela , polczony”
Smutek jest nawet podwójny . Po pierwsze zmarł ukochana córka poety , po drugie załamaniu uległa filozofia życiowa , na tworzenie której poświęcił całe życie.
Twórczość Jana Kochanowskiego zawiera aspekty radości , smutku ,bólu, prace te pokazują że Kochanowski jako człowiek , miewał w swym życiu chwile lepsze i gorsze. Od innych różnił się umiejętnością uczynienia ze swoich przeżyć materiału do stworzenia dzieła artystycznego o najwyższej wartości.