Katolicyzm

Katolicyzm – Jedno z najliczniejszych wyznań chrześcijańskich, obok prawosławia i protestantyzmu. Ogół zasad wiary i życia religijnego, do których odwołuje się Kościół katolicki wraz z Kościołami wschodnimi, pozostającymi z nim w pełnej jedności. Słowo „katolicyzm” pochodzi od greckiego określenia Καθολικος oznaczającego uniwersalność lub powszechność. We współczesnym rozumieniu oznacza on zachodnią gałąź chrześcijaństwa odwołującą się do tradycji apostolskiej. W szerszym rozumieniu termin „katolicki” odnosi się do innych Kościołów, na przykład prawosławnych lub anglikańskich, które posiadają znaczący udział i wkład w kształtowanie tradycji katolickiej.

Początkowo określano nim Kościół rozumiany jako „cały” lub „uniwersalny” – tak rozumiał to Ignacy Antiocheński około roku 115. Sobór konstantynopolitański I (381 rok) wprowadził to określenie do swego wyznania wiary, opisując Kościół jako „jeden, święty, katolicki (powszechny) i apostolski”. Po podziale chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie w 1054 roku Kościoły wschodnie zaczęły określać się jako „prawosławne”, zaś Kościół zachodni pozostał przy określeniu „Kościół katolicki”. Od czasu reformacji w XVI wieku coraz częściej do nazwy „katolicki” zaczęto dodawać określenie „rzymski”, lecz Kościół w oficjalnych swych dokumentach nie przestał nazywać siebie po prostu „Kościołem katolickim”. W ujęciu religioznawczym pojęcie „katolicyzm” odnosi się do licznych wspólnot chrześcijańskich wyznających tę samą doktrynę zaś „Kościół katolicki” (inaczej rzymski katolicyzm) do jednej organizacji wyznaniowej pod zwierzchnictwem papieża.

Z racji tego, że Kościół rzymskokatolicki przewyższa zdecydowanie swoją liczebnością inne Kościoły katolickie często błędnie, w obiegowej opinii utożsamiany jest on z katolicyzmem w ogóle.

Katolicyzm ukształtował się z pierwotnego chrześcijaństwa. Cezury jego podziału na katolicyzm w formie starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej stanowią daty: przełom II i III wieku – proces strukturyzacji wspólnoty chrześcijańskiej, 692 rok – zerwanie na synodzie trullańskim jedności kościołów wschodnich z rzymskim, XVI wiek – reformacja.

W VII i VIII w. Kościół wschodni i zachodni utrzymywały między sobą kontakty. Wsparciu papieża przypisuje się m.in. sukces w zwalczaniu monoteletyzmu i ikonoklastów na wschodzie. Później jednak w Bizancjum istniała tendencja do uznawania prymatu Rzymuza czysto honorowy, albo nawet do jego negowania. W IX. wieku doszło do zerwania kontaktów między kościołami w wyniku tzw.schizmy Focjusza. Anatemy ogłoszone w 1054 roku przez legata papieskiego i patriarchę Michała Cerulariusza zapoczątkowały ostateczny rozłam w chrześcijaństwie – tzw. wielką schizmę wschodnią. Rozłam ten został przypieczętowany przez podbój Konstantynopola przez Krzyżowców w 1204 roku. Od tej pory określenie Kościół katolicki używane przez oba Kościoły: rzymski i grecki, który jako spadkobierca Bizancjum również go używa.

Głównym zadaniem Kościoła katolickiego (całej wspólnoty wierzących) jest głoszenie Chrystusa  światu i udzielanie sakramentów, widzialnych znaków niewidzialnej łaski Bożej, czerpiących swą moc z Chrystusa. Jest ich siedem, ułożonych w trzech grupach, na podobieństwo, jakie istnieje między etapami życia naturalnego a etapami życia duchowego.

  • Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego:

  1. chrzest,

  2. bierzmowanie,

  3. Eucharystia,

  • Sakramenty uzdrowienia:

  1. Sakrament pokuty i pojednania,

  2. Namaszczenie chorych,

  • Sakramenty w służbie komunii:

  1. sakrament święceń,

  2. sakrament małżeństwa

.

Pismo Święte stanowi podstawową Księgę dla wierzących. Na kanwie zawartych w nim prawd Kościół budował doktrynę, szukając w nim odpowiedzi na pojawiające się w ciągu wieków pytania. Zgodnie ze słowami Chrystusa: „każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare” (Mt 13,52). Tradycja to przekaz ustny, który zawsze towarzyszył Pismu Świętemu. Święty Jan Ewangelista zaznacza: „I wiele innych znaków, których nie zapisano w tej księdze uczynił Jezus wobec uczniów. Te zaś zapisano, abyście wierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym, i abyście wierząc mieli życie w imię Jego” (J 20,30n), podobnie pisze on w swoim liście: „Wiele mógłbym wam napisać, ale nie chciałem użyć karty i atramentu)” (2J 12).

Kościół katolicki utrzymuje, iż jako Kościół Chrystusowy zachowuje i głosi pełną prawdę chrześcijańską, z czego wynika, że przynależność do niego jest właściwą drogą do Boga.

Kościół jest zasadniczo rzeczywistością duchową, obejmującą nie tylko ludzi na ziemi (Kościół pielgrzymujący), lecz i zbawionych (Kościół triumfujący) oraz tych, którzy odeszli i przebywają w czyśćcu (Kościół oczyszczający). Na ziemi ma jednak charakter widzialnej i zorganizowanej wspólnoty wierzących, świętej jako Ciało Chrystusa, ale złożonej z grzeszników. Do Kościoła katolickiego należą wszyscy ochrzczeni i przyjmujący jego wiarę; wszystkich wiernych dotyczą też zadania Kościoła jakie zawarte są w Piśmie Świętym, gdyż istnieje powszechna odpowiedzialność za Kościół, dlatego błędne jest utożsamianie Kościoła z jego hierarchią.

Wiara katolicka głosi, że Bóg stawia ludziom wymagania, wskazując im drogę do świętości. Podstawą moralności jest osoba Jezusa Chrystusa. Moralność chrześcijańska nie jest moralnością kazuistyczną (rób to, nie rób tego), ale polega na wzroście w cnotach, nadprzyrodzonych (dzięki łasce, od chwili chrztu) i ludzkich.

Katolicyzm podpowiada swoim wyznawcom kierowanie się cnotami, które mogą doprowadzić wierzących do zbawienia. Pomocy doszukać się można w ośmiu błogosławieństwach czy codziennym czytaniu Słowa Bożego.