Sakrum

"Sacrum cmentarza przejawia się we wspólnocie żywych
i zmarłych, kulcie przodków, symbolach religijnych, zespole praktyk i zwyczajów związanych ze śmiercią i pogrzebem.
Może przybierać formy zindywidualizowane, może stać sięzbiorową formą manifestacji narodowo-patriotycznej."

"Cmentarz z założenia stanowi przestrzeń przynależną sferze sacrum.
Sakralny charakter cmentarza, pozornie trwały i nienaruszalny,
podlega jednak zmianom w czasie, przybiera formę procesu,
w którym naprzemiennie występują zjawiska sakralizacji,
desakralizacji oraz resakralizacji."

"Cmentarz, jako przestrzeń przynależna sacrum, miejsce sakralizacji śmierci, jest jednocześnie przestrzenią nienaruszalną, co oznacza,
że nie może być ona wykorzystywana do innych celów niż te, które nakłada na nią kategoria sacrum."

"Cmentarz jest miejscem szczególnym. Stanowi przestrzeń,
w obrębie której przebiega granica między światem żywych i umarłych.
Granica ta wyraża się nie tylko w samym akcie chowania zmarłych,
ale też w strukturze cmentarza, jego podziale na warstwę podziemną,
tajemniczą, niedostępną dla żywych, przesyconą treściami symbolicznymi
i magicznymi oraz część nadziemną, której granicę wyznaczają płyty nagrobne
oraz krzyże, stanowiącą nośnik znaczeń, którymi nasycona jest warstwa podziemna[33]".

"Przekroczenie granicy między tymi warstwami, naruszenie równowagi między światem żywych i umarłych wiąże się z naruszeniem sacrum, jego profanacją. Przejawem naruszenia tabu, zakłócenia ciągłości sacrum mogą być dewastacje pomników, co w przeszłości było to związane także z warstwą wierzeniową – przekraczaniem grobów przez zmarłych pod postacią upiorów".

 
"Pogrzeb miał stanowić szczególny akt religijny związany z kultem zmarłych, zapewniać bezpieczne przekroczenie granicy między światem żywych i umarłych. Akt ten miał być jak najłatwiej zaakceptowany przez rodzinę i otoczenie zmarłego[32], co szczególnie uwidoczniło się u progu XIX wieku, kiedy w miejsce śmierci oswojonej i oczekiwanej, której wyrazem było hasło memento mori, pojawiła się śmierć opłakiwana, związana z żałobą po odejściu bliskiej osoby."

Cmentarz Powiązkowski (Warszawa)
i jego Charon – Jerzy Waldorff.

Profanum

"Desakralizacja cmentarza przejawia się we wkroczeniu elementu świeckiego, powszedniego. Nie jest to zjawisko nowe, historycznie uwidacznia się ono w sposobach podejścia do cmentarza jako ogrodu, placu odpustowego, pastwiska czy targowiska. Obecnie wyrazem obecności profanum na cmentarzu jest komercjalizacja jego przestrzeni oraz wpływ kultury masowej, wyrażający się w postaci subkultury cmentarnej."

Miejsce cmentarzy w turystyce kulturowej(fragment pracy)
Źródło::http://www.turystykakulturowa.org/pdf/2008_12_01.pdf

„Szczególnym odzwierciedleniem relacji między sacrum a profanum są cmentarze ginące, nieczynne, niszczejące bądź przekształcane w parki. Jak podkreśla Kolbuszewski, „śmierć cmentarzy jest zjawiskiem tak samo naturalnym jak śmierć ludzka, wszak rzeczywistym kontekstem śmierci jest życie”[42].”

Artykuł ze strony Polskie Cmentarze "Wirtualna świeczka" 

Artykuł Radia Szczecin "Obok zniczy kiełbasa i ser. Handel kwitnie przy cmentarzach"

„Jeszcze do niedawna komercjalizacja ta ograniczała się jedynie do sprzedaży kwiatów na terenie przycmentarnym (czasem także na cmentarzach), obecnie tworzą się swego rodzaju stragany, na których kupić można kwiaty, znicze, ale też inne przedmioty, niezwiązane z kultem zmarłych. Cmentarze stały się doskonałym miejscem do prowadzenia biznesu.”

„Tak jak kiedyś cmentarze były miejscem, gdzie odbywały się jarmarki odpustowe, tak obecnie zauważyć można wzrost komercjalizacji przestrzeni cmentarnej. Zjawisko to szczególnie powszechnie występuje na dużych nekropoliach miejskich, nie jest jednak obce cmentarzom małych miast oraz wsi, a jego szczególnie silne natężenie zaobserwować można na przełomie października i listopada, w związku z dniem Wszystkich Świętych oraz dniem Zadusznym.”

"Turystyka cmentarna z jednej strony odzwierciedla płynność między sacrum a profanum w przestrzeni sepulkralnej, z drugiej natomiast powodować może konflikt pomiędzy tymi kategoriami, szczególnie w kontekście nieposzanowania szczególnego znaczenia cmentarza jako miejsca pamięci oraz manifestacji tradycji i tożsamości lokalnej."

 

Artykuł National Geographic Polska "Turystyka Cmentarna"

Artykuł "Tarnów. Polowanie na pokemony plagą Starego Cmentarza"