Kościół św. Franciszka z Asyżu
Kolejna wycieczka w ramach projektu Młody Asyż. Tym razem odwiedziliśmy Kościół św. Franciszka z Asyżu w Krakowie.
Kościół św. Franciszka z Asyżu pochodzi z XIII wieku, a jego fundatorem był prawdopodobnie książę Bolesław Wstydliwy. Świątynię budowano od roku 1237 (przybycie do Krakowa Franciszkanów) do roku 1269 (uroczysty pochówek zwłok Salomei Halickiej w prezbiterium kościoła).
Choć świątynia Franciszkanów była przebudowywana w wiekach XV (gotycka odbudowa i rozbudowa) oraz XVII (przebudowa w duchu baroku), a także odbudowywana po potężnym pożarze z roku 1850, do naszych czasów zachowała się w swej gotyckiej, a częściowo neogotyckiej postaci. Składa się z jednonawowego, czteroprzęsłowego korpusu, a także wielobocznie zakończonego prezbiterium z poprzecznym transeptem, nadającym temu fragmentowi budowli kształt krzyża.
Kościół Franciszkanów jest jedną z pierwszych ceglanych budowali miasta Krakowa, o jego pierwotnym charakterze najlepiej świadczy, widoczna od strony ulicy Brackiej fasada transeptu z bliźniaczymi, spiczastymi oknami w szczycie, które w zasadzie również są dziedzictwem epoki romańskiej.
Obecnie kościół Franciszkanów jest gotycką budowlą (częściowo neogotycką), posiadającą jedną nawę z transeptem oraz trójbocznie zakończonym prezbiterium.
Wewnątrz kościoła zwracają uwagę piękne witraże zaprojektowane przez Stanisława Wyspiańskiego. Najbardziej ceniony witraż przedstawia postać Boga Ojca w momencie stworzenia świata. Dzieło ukazuje Stwórcę, z którego jednej ręki wypływają cztery żywioły: powietrze, ogień, woda, ziemia. Drugą, uniesioną ręką Bóg Ojciec błogosławi światu, który stwarza. Witraż zachwyca modernistycznym przedstawieniem Boga i swoimi intensywnymi kolorami. Nosi on znamienny tytuł "Bóg Ojciec-Stań się". Stanisław Wyspiański jest również autorem fresków pokrywających sklepienie kościoła.
Kościół posiada trzy kaplice:
Błogosławionej Salomei - znajduje się w północnym ramieniu transeptu, wybudowana w XV wieku. Od samego początku znajdowała się pod opieką cechu cieśli i murarzy.
Męki Pańskiej - przylega do nawy głównej od strony północnej, znajduje się na miejscu średniowiecznej nawy świątyni, bowiem kościół pierwotnie funkcjonował jako budowla dwunawowa. Jej wyposażenie pochodzi głównie z XVII wieku, choć znajdująca się w osłoniętej szybą wnęce, figura Chrystusa Frasobliwego posiada rodowód gotycki.
Matki Bożej Bolesnej - ta kaplice przylega do nawy głównej po przeciwnej stronie, czyli od południa. Utworzono ją pod koniec XIX wieku w czasie renowacji kościoła po wielkim pożarze. Powstała w wyniku zamurowania jednego skrzydła krużganków klasztornych i przebicia wejścia do świątyni. Zachowała oryginalne gotyckie sklepienia, a w ołtarzu znajduje się gotycki obraz Matki Bożej Bolesnej.
W latach drugiej wojny światowej, kiedy Niemcy zamknęli Katedrę Wawelską dla Polaków, kościół św. Franciszka był wykorzystywany przez biskupów krakowskich do sprawowania liturgii.
Ta świątynia była jednym z ulubionym miejsc modlitwy Karola Wojtyły, w nawie głównej można odszukać "jego" ławkę - jest ona oznaczona niewielką tabliczką.
Źródło:
- Adamczewski J., 1992, Kraków od A do Z, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, s. 121.
- Dobrowolski T., 1959, Sztuka Krakowa, Wydawnictwo Literackie, s. 97-98.
- Goras M., 2003, Zaginione gotyckie kościoły Krakowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 26-34.
- Rożek M., Gondkowa B., 2003, Leksykon kościołów Krakowa, Wydawnictwo Verso, s. 47-49.
