„Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie” - świadectwo Holocaustu
Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło 27 stycznia Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holocaustu.
Tego dnia zapalaliśmy w domach lub symbolicznie na facebookowych profilach świece pamięci. Niektórzy z nas wyrazili tę pamięć poprzez obejrzenie pokazu spektaklu „Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie” Icchaka Kacenelsona, zrealizowanego na scenie Teatru Żydowskiego w Warszawie w 2003 roku.
„Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie” uważana jest za najwybitniejsze literackie świadectwo Holocaustu i dzieło światowej literatury. Poeta, który stracił żonę i dwóch synów opisał w nim dramatyczne wspomnienia z życia i powstania w getcie warszawskim, których był świadkiem. Utwór powstał w latach 1943-44. Kacenelson zakopał go w butelce na terenie obozu Vittel we Francji, w którym przebywał wraz z trzecim synem po nieudanej próbie uratowania w ramach akcji „Hotel Polski”. Cudem odnaleziony podczas wyzwolenia obozu poemat jest głosem poety zza grobu, żałobnym trenem o utracie rodziny i przyjaciół, opowieścią o narodzie skazanym na zagładę. Kacenelson wraz z synem zostali zamordowani w Auschwitz w 1944 roku.
Niezwykły poemat Kacenelsona przetrwał wojnę i stał się literackim świadectwem pogromu europejskich Żydów. Pełen rozpaczy, beznadziei i żalu tekst, mimo okoliczności, w których powstał, spełnia też literackie rygory, zaskakując precyzją konstrukcji, rytmem i rymami. Kacenelson powołuje się wielokrotnie na postacie znane z tradycji żydowskiej kultury i biblii, dialoguje z nimi i przyzywa jako świadków okropieństw, które dane jest mu przeżyć i oglądać. Wszystko to sprawia, że „Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie” jest być może najbardziej doniosłym i bez wątpienia artystycznym świadectwem potworności Holocaustu.
Na scenie, oprócz aktorów Teatru Żydowskiego, można było zobaczyć gościnnie m.in. Andrzeja Blumenfelda, Krzysztofa Gosztyłę, Krystynę Jandę, Krzysztofa Kolbergera, Olgierda Łukaszewicza, Jerzego Trelę oraz Orkiestrę z Moskiewskim Chórem Kantorów.
Śpiewaj!
Zaśpiewaj pieśń ostatniego Żyda…
Jakże mam śpiewać?
Świat się zamienił w pustynię…
Przeraża mnie zgroza... ktoś płacze!
Słyszę w oddali płacz…
Gdzieście moi umarli?
Gdzieście się zgubili?
- w pamięci żyjących…
