O symbolice ryby i tradycji spożywania karpia w Wigilię

Działamy » O symbolice ryby i tradycji spożywania karpia w Wigilię

Zawsze podczas wieczerzy wigilijnej przy rodzinnych stołach możemy zjeść rybę, ponieważ jest to stary znak chrześcijański – symbol Jezusa Chrystusa. Słowo ichthys to w starożytnej grece ryba. Z pierwszych greckich liter tego słowa Jesous Christos Theou Hyios Soter jesteśmy w stanie utworzyć hasło: „Jezus Chrystus, Boży Syn, Zbawiciel”. Cudowne rozmnożenie przez Jezusa pięciu chlebów i dwóch ryb oraz nakarmienie nimi pięciu tysięcy ludzi jest zapowiedzią ustanowienia Eucharystii (Mk 6,35-44). Ryba przypomina nam też o chrzcie.

symbol ryby na kamieniu

W okresie prześladowań chrześcijan podobizna ryby była znakiem rozpoznawczym chrześcijan. Papieże od XIII wieku noszą pierścień rybaka z wygrawerowanym cudownym połowem ryb, w którym uczestniczył św. Piotr. W Polsce na Polach Lednickich postawiono bramę w kształcie ryby, gdzie od 2000 roku odbywają się spotkania młodzieży. Chleby i ryby to najczęstszy motyw zdobniczy pamiątkowej ceramiki, którą pielgrzymi kupują w Izraelu.

Mozaika

Naczynie z rybamiNajważniejszym motywem mitotwórczym było powiązanie ryb z żywiołem wody, ponieważ na nim ludzie kultur pierwotnych ukształtowali różne wierzenia. Ryba występuje jako symbol narodzin, nieśmiertelności, morza, wolności, płciowości, obfitości, mądrości i odrodzenia.

Ryba

W kulturach wschodnich ważne znaczenie symboliczne miał karp. W Chinach ryba ta oznacza długowieczność, wytrwałość, a szczególnie talent literacki i naukowy. Karp – jak wierzono – przynosił także szczęście, dlatego przed domami wywieszano papierowe wizerunki tych ryb, które strzegły dom przed pożarem. W Polsce znana jest praktyka, że włożona do portfela łuska z wigilijnego karpia będzie chronić przed brakiem pieniędzy. Jest w tym pewnie jakieś echo znanej bajki o złotej rybce. Ryby pojawiają się też w heraldyce, gdzie oznaczają tajemnicę, zdrowie, siłę, męstwo i wierność. Złote karpie są na przykład obecne w herbie, położonego niedaleko Lublina, miasta Krasnystaw.

herb Krasnegostawu

Wigilia bez karpia? W Polsce to nie do pomyślenia. Jednak skąd on się tak naprawdę wziął? Karp tak naprawdę nie jest rybą europejską, a azjatycką. Zakonnicy (cystersi) rozpoczęli hodowle karpia w Polsce, w XII wieku, osiedlając się w dolinie Baryczy na Dolnym Śląsku. Karp nie jest wymagający, ale swoją popularność zdobył dopiero po dłuższym czasie. Nawet po II wojnie światowej na wigilijnym stole był jeszcze głównie serwowany szczupak. Od 1947 roku minister przemysłu Hilary Minc zarządził masową hodowlę karpi z powodu na ich tanią cenę i wypromował tę rybę pod hasłem „Karp na każdym wigilijnym polskim stole”. Hasło się chwyciło i tak powstała tradycja.

karp w wodzie

Opracowały Patrycja Dziurkowska, Karolina Domańska, Marcelina Antoniuk

Wykorzystane źródła i literatura: