ZAGADKA NR 3: Podaj przykłady pięciu zwierząt, które w wybranych religiach świata mają znaczenie symboliczne. Opisz krótko, jakie?

Odpowiedź

wielbłąd kamel

Wielbłąd to duży roślinożerny ssak parzystokopytny, który dobrze znosi gorący, pustynny klimat dzięki odpowiedniej budowie ciała. Zgromadzony w garbach tłuszcz stanowi rezerwę pokarmową, dlatego wielbłądy mogą wędrować przez pustynie przez wiele tygodni, bez wody i jedzenia. W Biblii występują wielbłądy jednogarbne (dromadery) i dwugarbne (baktrian). Na Bliskim Wschodzie hodowano wielbłądy jako wierzchowce, zwierzęta do noszenia ciężarów, jak również dla skór i mleka. Wielbłąd może dźwigać, oprócz jeźdźca ładunek o wadze ok. 180 kg. Nie jest znana historia udomowienia wielbłąda. Być może służył już patriarchom Starego Testamentu, a za króla Salomona był powszechnie wykorzystywany.

Wielbłąd zajmuje ważne miejsce w islamie. To zwierzę nosi ciężary, jest współtowarzyszem wędrówek człowieka przez pustynię, pomocnikiem, wzorem powagi, cierpliwości, wytrwałości. Chód wielbłąda wykorzystano jako wzór dla metrum w poezji arabskiej. Wielbłąd występuje w arabskich tekstach poetyckich i opowieściach. Mahomet nakazywał, by nie wiązać wielbłąda przy grobie właściciela, by po jego śmierci i zwierzę zginęło z głodu i z pragnienia.

Założyciel dżinizmu w Indiach, Mahavira, uważał, że wszystkie byty żyjące mają prawo do życia. Według moralności dżinizmu, którego wyznawcy stanowią 1% ogółu społeczeństwa Indii, krzywdzenie zwierząt, oznacza krzywdzenie siebie. Dlatego np. w okolicach Bombaju, funkcjonują sanktuaria, w których gromadzone są niechciane zwierzęta, m.in. wielbłądy.

Na Lubelszczyźnie można zobaczyć żywe wielbłądy w Ogrodzie Zoologicznym w Zamościu, a w 2017 roku zamojskie wielbłądy doczekały się potomka. W 2018 roku wielbłąd po ucieczce z cyrku biegał przez ok. pół godziny po ulicach Biłgoraja. Wielbłądy stanowią też element bożonarodzeniowych szopek wystawianych chociażby w kościołach lubelskich.

Na obrazie XIX-wiecznego malarza francuskiego Jamesa Tissota magowie podróżują do Betlejem na wielbłądach.

baranek

Baranek przez swą prostotę i cierpliwość to symbol duszy oddanej Bogu. Jak żadne inne zwierzę baranek daje się prowadzić na zabicie, dlatego był najczęściej ze zwierząt składany na ofiarę. Starotestamentalne baranki są zapowiedzią Chrystusa-Baranka, który oddaje się w ofierze za całą ludzkość. Prorok Izajasz mówi „Dręczono Go, lecz sam się dał gnębić, nawet nie otworzył ust swoich. Jak baranek na rzeź prowadzony…” (Iz 53,7). W języku aramejskim ten sam termin znaczy „sługa” i „baranek”. Jan Chrzciciel nazwał Jezusa cierpiącym Sługą Boga i prawdziwym barankiem paschalnym. Jezus zmarł dokładnie w tym czasie, kiedy w świątyni zabijano baranki na wieczerzę paschalną. Jako symbol Chrystusa baranek występuje w liturgii, np. w obrzędzie udzielania Komunii świętej.

Na obrazie braci van Eycków, nad głównym ołtarzem w Gandawie, baranek zajmuje centralne miejsce w sprawowaniu Eucharystii. Święta Agnieszka, rzymianka, męczennica z przełomu III i IV wieku, przez osiem dni po śmierci miała z barankiem, symbolizującym Chrystusa, ukazywać się rodzicom. W kilku rzymskich kościołach znajdują się pasy mozaik z umieszczonym w centrum Chrystusem-Barankiem do którego zbliża się sześć baranków z miast Betlejem i Jerozolimy.

krowa

Krowa zajmuje ważne miejsce w hinduizmie. Tak jak ziemia jest uznawana za matkę wszystkich stworzeń, tak krowa jest traktowana jako „matka karmicielka”, która obdarowuje mlekiem. Krowie łajno wykorzystuje się do zaprawy murarskiej, w postaci wysuszonej do podtrzymywania ognia, na którym przygotowuje się posiłki. Krowa jest symbolem całego stworzenia.

Według Gandhiego ochrona krowy, to ochrona „całego niemego stworzenia Boga”. Składanie krów w ofierze przez muzułmanów jest przyczyną konfliktów z hinduistami. W kulturze Zachodu stwierdzenie o kimś „święta krowa” ma negatywne znaczenie – oznacza osobę leniwą.

delfin

Delfin występuje we wszystkich morzach, najczęściej w wodach północnych. Jego wesołe, towarzyskie usposobienie pozwalało w nim widzieć przyjaciela człowieka, łączono z nim legendy. Ma upodobanie do muzyki, jest posłuszny ludzkiemu głosowi, towarzyszy statkom, jego pojawienie się ostrzega przed burzą.

Według greckiej legendy poeta i śpiewak Arion, napadnięty przez piratów, został uratowany przez delfina. Stąd to przedziwne stworzenie nazywa się „delphinus salvator”, delfin-ratownik. Delfin ze względu na linię swej sylwetki był lubianym motywem dekoracyjnym, godłem morza. Przedstawienia delfinów na stadionach symbolizowały prędkość, zaś na sarkofagach przypominały o szybkim odchodzeniu dusz do innego świata, na wsypy szczęśliwości.

Od III wieku przedstawienia delfina wskazują na Chrystusa, który ratuje ludzkość. Zobrazowanie delfina, który towarzyszy statkowi albo unosi go na swym grzbiecie przypomina Kościół podtrzymywany przez Chrystusa. Delfin jest też symbolem chrześcijan, którzy ogarnięci świętym zapałem zbliżają się do tajemnic zbawienia. Występowały sarkofagi z motywem delfina, którym nadawano właśnie taki chrześcijański charakter. Między IV wiekiem a wczesnym średniowieczem lampom nadawano kształt delfina.

lew

Lew to król zwierząt. Decyduje o tym jego siła nie do opanowania, majestatyczny sposób poruszania się oraz budzące grozę ryczenie. Uważano od najdawniejszych czasów, że natura lwa ma coś wspólnego z ogniem, przypisywano mu też właściwości odstraszające. Z drugiej strony lew mógł symbolizować złe moce, sprowadzające nieszczęście. W Biblii lew pojawia się ponad sto razy. Niegdyś lwy w Palestynie były liczne, zwłaszcza w dolinie Jordanu. Władcy asyryjscy i babilońscy są porównywani do lwów napadających na Izraela. Wikłanie się w sprawy tylko doczesne jest jak przebywanie między lwami – mówią psalmiści i prorocy. Samson z Księgi Sędziów, który rozdziera lwią paszczę jest typem Chrystusa, pokonującego moce otchłani. W Apokalipsie Chrystus jest nazwany „lwem zwycięskim z pokolenia Judy”. Romańskie pary lwów, z których jeden pożera człowieka, a drugi wypluwa go z siebie, mają przedstawiać życie, śmierć i zmartwychwstanie. Ryczące lwy są symbolem głosu Chrystusa wzywającego umarłych do zmartwychwstania.

drukuj

« powrót